نحوه تشخیص و روش های درمانی سرطان دهان

سرطان دهان به سرطانی اشاره دارد که در ارگان‌های زیر رخ دهد:

• لب‌ها
• لثه‌ها
• زبان
• آستر داخلی گونه‌ها
• سقف دهان
• کف دهان (زیر زبان)

سرطان که در داخل دهان رخ می‌دهد، گاهی به عنوان سرطان دهان یا سرطان حفره دهان تلقی می‌شود. سرطان دهان یکی از انواع سرطان‌های مختلف در دسته بندی سرطان سر و گردن است. سرطان حفره دهان و دیگر سرطان‌های گردن معمولا به طور مشابه درمان می‌شوند.

علائم سرطان دهان چیست؟

علائم سرطان حفره دهان ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• زخم لب یا دهان که التیام نیافته است.
• دندان‌های شل شده
• ضخامت و برجستگی در دهان
• درد دهان
• بلعیدن دشوار یا دردآور
• کاهش وزن بدون دلیل
• تغییر در صدا یا مشکلات سخن گفتن
• خونریزی یا بی‌حسی در دهان
• دشواری در حرکت دادن فک
• لکه‌های قرمز یا سفید روی آستر دهان شما متداول هستند و به ندرت سرطانی هستند، اما گاهی اوقات می‌توانند به سرطان تبدیل شوند.
• احساس اینکه چیزی در گلو گیر می‌کند
• درد زبان
• صدای خشن
• درد در گردن و یا گوش که از بین نمی‌رود

چه عواملی در بروز سرطان موثر است؟

سرطان زمانی رخ می‌دهد که یک جهش ژنتیکی سبب می‌شود  تا سلول‌ها بدون کنترل، رشد کنند. سرطان حفره دهان در یک بخش از دهان شروع خواهد شد، سپس به بخش‌های دیگر دهان، تا سر و گردن و بقیه بدن سرایت می‌کند. علت دقیق جهش ژن، ناشناخته است، اما شواهدی وجود دارد که عوامل خطرناک خاصی احتمال ابتلا به سرطان دهان را افزایش می‌دهند:

• سیگار کشیدن یک عامل ریسک مهم برای این سرطان است.
• مصرف دخانیات و الکل عامل مهمی برای سرطان هستند.
• سیگاری‌ها سه برابر بیشتر از غیر سیگاری‌ها و  افرادی که سیگار می‌کشند و الکل می‌نوشند، بیش از ۳۰ برابر بیشتر نسبت به سایرین به سرطان مبتلا می‌شوند.
• در معرض قرار گرفتن اشعهماورا بنفش
• یک رژیم غذایی سرشار از گوشت قرمز، غذاهای سرخ‌شده
• بیماری رفلکس معده به مری، یک بیماری گوارشی است که در آن اسید از معده به مری بازمی‌گردد.
• عفونت ویروس پاپیلومای انسانی
• رادیوتراپی در سر وگردن، یا هر دو
• آدامس جویدن مکرر
• قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی خاص، به خصوص آزبست، سولفوریک اسید و فرمالدهید

خدمات بهداشت ملی آمریکا، اذعان کرده است که “شانس کمی” وجود دارد که دندان شکسته یا ناهموار خطر سرطان حفره دهان را افزایش می‌دهد و همچنین مردم را به پیگیری شیوه‌های بهداشت دهان و دندان، برای پیشگیری از خطر، تشویق می‌کنند.

نحوه تشخیص سرطان دهان چگونه است:

دندان‌پزشک ممکن است اولین فردی باشد که علائم سرطان حفره دهان را تشخیص می‌دهد.

برای تشخیص سرطان، نمونه‌برداری ممکن است انجام شود، که در آن یک نمونه کوچک از بافت برای بررسی سلول‌های سرطانی در نظر گرفته می‌شود. اگر سرطان حفره دهان تشخیص داده شود، کار بعدی تعیین مرحله سرطان است.

آزمایش‌های دیگر تشخیصی عبارتند از:

آندوسکوپی، جایی که در آن یک دستگاه دوربین دار را وارد دهان می‌کنند تا ارزیابی کند که سرطان تا چه حد گسترده شده‌است.

تست‌های تصویربرداری از جمله تصویربرداری اشعه ایکس ، سی تی اسکن و تصویربرداری رزونانس مغناطیسی؛ مراحل سرطان را مشخص کرده و برای انتخاب بهترین درمان کمک شایانی می‌کنند.

مراحل سرطان حفره دهان:

• مرحله اول: تومور کمتر از ۱ اینچ است و به غدد لنفاوی سرایت نکرده است.
• مرحله دوم: تومور بیشتر از ۱ تا ۲ اینچ است و به غدد لنفاوی سرایت نکرده است.
• مرحله سوم: تومور بیش از ۲ اینچ است اما به غدد لنفاوی نزدیک تومور گسترش‌یافته است اما تومور در غدد لنفاوی بیش از یک اینچ نیست.
• مرحله چهارم: سرطان بافت اطراف دهان، لب‌ها و احتمالا اطراف غدد لنفاوی را تحت‌ تاثیر قرار می‌دهد؛ یا به بقیه بدن سرایت کرده ‌است.

مرحله بندی  سرطان نشان می‌دهد که احتمال بهبود چقدر است و چه رویکردهای درمانی باید انجام گیرد.

انواع روش های درمانی:

درمان برای سرطان حفره دهان به چند چیز متفاوت بستگی دارد، از جمله:

• نوع و اندازه سرطان
• درجه و میزان گسترش آن
• سلامت عمومی فرد

اگر سرطان فراتر از دهان و یا گلو پخش نشده باشد، با استفاده از جراحی درمان امکان پذیر می­باشد. اگر سرطان زیاد باشد یا به گردن نیز سرایت کرده باشد، ممکن است برای کنترل آن جراحی، پرتودرمانی و حتی شیمی‌درمانی ضروری باشد.

جراحی:

برداشتن تومور شامل حذف تومور و حاشیه بافت سالم در اطراف آن است. یک تومور کوچک به جراحی کوچک نیاز دارد، اما برای تومورهای بزرگ‌تر، جراحی ممکن است شامل برداشتن برخی از زبان یا استخوان آرواره‌ باشد. اگر سرطان به غدد لنفاوی در گردن سرایت کند، غدد لنفاوی و بافت مرتبط با آن با عمل جراحی خارج می‌شوند.

اگر جراحی به طور قابل‌توجهی ظاهر صورت و یا توانایی بیمار را برای صحبت کردن، خوردن یا هر دوی آن‌ها تغییر دهد، جراحی ترمیمی ممکن است ضروری باشد. این جراحی شامل استفاده از پیوند پوست، ماهیچه و یا استخوان از قسمت‌های دیگر بدن است. ممکن است ایمپلنت دندان مورد نیاز باشد.

پرتودرمانی:

سرطان حفره دهانی به طور خاص نسبت به پرتو درمانی حساس است، پزشک در این درمان از اشعه ایکس با انرژی بالا یا ذرات تابشی برای آسیب زدن به DNA  سلول‌های سرطانی استفاده می‌کند و توانایی آن‌ها را برای تکثیر از بین می‌برد. در پرتودرمانی بیرونی، منبع اشعه، بیرون از بدن است در حالی که در پرتودرمانی داخلی، دانه‌های رادیواکتیو را می توان در نزدیکی داخل بدن قرار داد. پرتودرمانی داخلی، اغلب برای درمان بیماران با مراحل اولیه سرطان زبان مورد استفاده قرار می‌گیرد. مواد رادیواکتیو به صورت مستقیم به داخل تومور وارد می‌شود. معمولا بیمار تحت بی‌حسی عمومی قرار گرفته و این درمان با یک دوره ۱ تا ۸ روزه طول می‌کشد.

نکته: “فرد مبتلا به سرطان دهان اولیه ممکن است تنها به پرتودرمانی نیاز داشته باشد، اما همچنین می‌تواند با جراحی، شیمی‌درمانی و یا هر دو تجویز شود تا مانع بازگشت سرطان شود. در صورتی که بیمار در مراحل اولیه سرطان حفره دهانی باشد، درمان ممکن است سرطان را از بین ببرد.”

شیمی درمانی:

سرطان پیشرفته ممکن است با شیمی‌درمانی و همچنین پرتو درمانی درمان شود، به خصوص اگر شانس قابل‌توجهی برای بازگشت سرطان وجود داشته باشد. شیمی‌درمانی شامل استفاده از داروهای قوی است که به DNA سلول‌های سرطانی آسیب می‌رساند. شیمی‌درمانی گاهی اوقات می‌تواند به بافت سالم آسیب برساند.

تاثیرات زیان‌آور شیمی درمانی مانند: خستگی، استفراغ، تهوع، ریزش مو، تضعیف سیستم ایمنی. این عوارض معمولا بعد از خاتمه درمان از بین می‌روند.

انواع روش های درمانی سرطان بسته به مرحله بیماری:

مرحله بندی و درجه‌بندی برای انتخاب بهترین درمان بسیار کمک کننده است:

سرطان دهان اولیه: معمولا با یک جراحی کوچک قابل‌درمان است.

سرطان دهان متوسط: هنوز هم شانس بالایی برای درمان دارد، اما قطعا به جراحی و پرتودرمانی طولانی نیاز دارد.

سرطان دهان پیشرفته:  شانس کمتری برای درمان دارد و قطعا به تمام ۳ درمان (جراحی، پرتودرمانی و شیمی‌درمانی) نیاز دارد.

منابع:

www.webmed.com

www.cancer.org

www.cancerneter.com

https://www.healthline.com

www.nhs.uk