کوررنگی چیست؟

کوررنگی به بیماری گفته می‌شود که در اثر آن فرد در دیدن یکی از رنگ‌های قرمز، سبز یا آبی مشکل دارد و یا قادر به دیدن آن نیست. ندیدن هر سه این رنگ‌های به صورت همزمان بسیار نادر بوده و کمتر دیده می‌شود. کوررنگی به بیماری گفته می‌شود که در اثر آن فرد در دیدن یکی از رنگ‌های قرمز، سبز یا آبی مشکل دارد و یا قادر به دیدن آن نیست. ندیدن هر سه این رنگ‌های به صورت همزمان بسیار نادر بوده و کمتر دیده می‌شود. این بیماری با نام اختلال در دیدِ رنگی و یا color vision problem  نیز شناخته شده است.

بیماری کوررنگی می‌تواند زندگی روزانه شما تحت تاثیر قرار دهد. ممکن است یادگیری و یا مطالعه را برای شما سخت و یا حتی غیر ممکن کند و یا برای شما برای شرکت در برخی مشاغل محدودیت‌های بسیاری به وجود بیاورد. اگر این بیماری در سنین کودکی و نوجوانی به وجود بیاید فرد مبتلا این فرصت را پیدا می‌کند تا چگونگی برخورد با این بیماری را یاد بگیرد. به گونه‌ای که حداقل تأثیر منفی این بیماری متوجه زندگی روزانه او شود.

عوامل پدید آورنده کوررنگی

علت عمده بروز و ابتلا به این بیماری، از عوامل ژنتیکی نشأت می‌گیرد و از بدو تولد همراه فرد خواهد بود. به طور معمول سه نوع سلول مخروطی در چشم وجود دارد. هر دسته از این سلول‌ها برای درک یکی از رنگ‌های سه‌گانه آبی، سبز و یا قرمز ساخته شده اند. بالاترین میزان تمرکز این سلول‌ها در ناحیه ماکولا (لکه زرد) که در واقع بخش مرکزی شبکیه محسوب می‌شود، دیده شده است.

کوررنگی وابسته به عامل وراثت

کوررنگی موروثی زمانی اتفاق می‌افتد که فرد به صورت مادر زاد دسته‌ای از این سلول‌های مخروطی را ندارد و یا این دسته از سلول‌ها به درستی وظیفه خود را انجام نمی‌دهند. در نتیجه این فقدان سلولی، فرد مبتلا، در دیدن یکی از رنگ‌های پایه مشکل خواهد داشت. این مشکل می‌تواند عدم تشخیص رنگ و یا دیدن آن به رنگ‌های دیگر باشد. این دسته از کوررنگی‌ها در طول زمان تغییر نخواهند کرد.

کوررنگی اکتسابی

این بیماری می‌تواند در اثر عواملی غیر از وراثت نیز به وجود آمده باشد. عللی مانند کهولت سن، آب سیاه، تخریب نقطه ماکولا و یا رتینوپاتی ناشی از بیماری دیابت نیز می‌تواند در بروز این بیماری موثر باشند. تروماهای چشمی و عوارض جانبی داروها نیز در این بین می‌توانند در دسته بندی عوامل اثر گذار در ابتلا به کوررنگی، قرار گیرند.

علائم ابتلا به کوررنگی

از دست دادن توانایی تشخیص برخی گروه‌های رنگی یکی از علائم ابتلا به کوررنگی است. برای مثال فرد ممکن است بدون هیچ مشکلی رنگ آبی و زرد را تشخیص دهد اما در تمیز دادن رنگ قرمز از سبز مشکل داشته باشد. این در حالی است که فرد به علت رنگی دیدن محیط، ممکن است حتی متوجه ابتلای خود به بیماری کوررنگی نباشد.

از دیگر علائم ابتلا به این بیماری دیدن سایه رنگ‌ها به جای خود آن‌هاست. در برخی موارد هم که این بیماری پیشرفته و حاد باشد، متاسفانه فرد تنها قادر به دیدن رنگ‌های سیاه، سفید و خاکستری خواهد بود.

نحوه تشخیص کوررنگی

آزمایش‌هایی وجود دارد که طی آن‌ها مشخص می‌شود فرد تا چه اندازه قدرت تشخیص رنگ‌ها را دارد. در یکی از این تست‌ها یک نوشته و یا مجموعه‌ای از اعداد با رنگ‌های مختلف در اختیار فرد قرار می‌گیرد. با تشخیص الگوی رنگی موجود در این متن‌ها توسط فرد،  پزشک می‌تواند تشخیص دهد که ابتلا به این بیماری از چه نوع و در چه مرحله‌ای است.

در آزمایشی دیگر اشیاء رنگی در اختیار بیمار قرار می گیرد و از او خواسته می‌شود تا این اشیاء را به نسبت شباهت رنگی دسته بندی کند. افرادی که دچار کوررنگی باشند قادر به دسته بندی درست این اجسام و اشیاء نخواهند بود.

با توجه به این موضوع که کوررنگی می‌تواند اثرات جبران ناپذیری بر زندگی فرد بیمار داشته باشد، تشخیص به موقع آن بسیار نکته کلیدی و مهمی است. بروز این بیماری در کودکان به شدت بر امر آموزش و پیشرفت توانایی‌های خواندن و نوشتن اثر گذار خواهد بود. این بیماری افراد را در سنین بالاتر در انتخاب شغل مورد علاقه شان نیز دچار محدودیت و مشکل می‌کند. بر این اساس غربالگری مختص این بیماری در سنین 3 تا 5 سالگی و یا حداقل یک بار قبل از ورود به مدرسه برای کودکان توصیه می‌شود.

درمان کوررنگی

متاسفانه کوررنگی‌های ایجاد شده در اثر عامل وراثت هیچ راه درمان و بهبودی ندارند. شایع ترین نوع از کوررنگی مادر زاد عدم توانایی تشخیص رنگ‌های سبز و قرمز است. این نوع از کوررنگی نیازی به درمان نداشته و فرد بیمار حتی متوجه این امر هم نمی شود که سایر افراد رنگ‌ها را به گونه‌ای متفاوت از او می‌بینند.

برخی از انواع کوررنگی، با درنظر گرفتن عوامل پدید آورنده آن قابل درمان هستند. برای مثال کوررنگی که در نتیجه ابتلای فرد به برخی بیماری های چشمی به وجود آمده باشد، به احتمال خیلی زیاد بعد از جراحی و درمان و  همزمان با  بهبود آن بیماری، مرتفع خواهد شد.